جایگاه گیاهان در هنرهای تجسمی

از فرم و رنگ تا دغدغه‌های زیست‌محیطی

نمایشگاهی در موزه لودویگ شهر کلن آلمان به بررسی تصویر گیاهان در هنر‌های تجسمی می‌پردازد.

نمایشگاه «مدرنیسم سبز: نگاهی جدید به گیاهان» این موضوع را مطرح می‌کند که گیاهان برای انسان چه معنایی دارند؟ مجموعه آثار این نمایشگاه، مخاطب را به اوایل قرن بیستم می‌برد و به تصویر کشیدن گیاهان در هنر‌های تجسمی و نحوه نگرش به آن‌ها در گیاه‌شناسی و به طور کلی جامعه را مطرح می‌کند. این نمایشگاه با حدود ۱۳۰ نمایش در چهار بخش بر این موضوع متمرکز است.

بعضی گیاهان برای مردم بخش‌هایی از جهان عجیب و بیگانه بودند. کاکتوس‌ها در آغاز قرن بیستم بسیار محبوب شدند. آن‌ها در قاره آمریکا برداشت می‌شدند تا در بازار آلمان به فروش برسند. شخصی به نام کرت بکبرگ که گردآورنده گیاهان بود، عکس‌هایی دارد که مانند یک شکارچی، با لباس سفید و کمندی به دست در کنار یک کاکتوس به ارتفاع یک متر‌ایستاده است. کسانی که می‌خواستند مدرن باشند خانه‌های خود را با کاکتوس‌ها و گیاهان دیگری پر می‌کردند که به شکل طبیعی فقط در آب‌وهوای گرم رشد می‌کردند، اما به لطف گرمایش زغال سنگ و پنجره‌های بزرگ می‌توانستند در داخل خانه‌های اروپایی هم شکوفا شوند. حال در این نمایشگاه آثاری درباره کاکتوس‌ها وجود دارد که دیدگاه‌های مختلف را درباره آن‌ها نشان می‌دهد.

گل و گیاه در پوشش زنانه حضوری پر رنگ داشته است. حتی پس از سال ۱۹۱۸ که زنان با تغییر لباس و کوتاه کردن مو، تغییراتی به وجود آوردند، پوشیدن لباس‌های گلدار ادامه یافت. حتی مارلن دیتریش، پرآوازه‌ترین ستاره سینمای آلمان، یک گل بزرگ را در سوراخ دکمه کت تیره خود به نشانه ترس از «مردانه شدن» زنان مدرن، قرار می‌داد. حتی خالکوبی گل‌ها روی بدن نیز راهی برای ارتباط انسان با گیاه بوده است.

فرم و رنگ گیاهان نیز از مواردی است که همیشه هنرمندان را به خود جلب کرده است. هنرمندی به نام کارل اشمیت-روتلاف، از گل‌ها و حتی گیاهان سمی برای افزودن لهجه رنگی خاص به نقاشی استفاده می‌کرد. عکاسی مانند Karl Blossfeldt علاقه‌ای به نام و مشخصات گیاهان نداشت و چیزی که او را مجذوب می‌کرد شکل آن‌ها بود.

گیاه به عنوان خویشاوند انسان نیز مطرح می‌شود. این حقیقت که گیاهان زنده هستند، حرکت می‌کنند، نبض دارند و می‌توانند خسته شوند، توسط جاگادیش چاندرا بوز در کتاب محبوب او یعنی خودنویس‌های گیاهی و مکاشفه‌های آن‌ها توضیح داده شده است. در طول چند دهه گذشته فیلم‌هایی که رشد سریع گیاهان را نشان می‌داد محبوبیت زیادی داشت. با انتشار تحقیقات مختلف درباره گیاهان، مرز‌های بین شکل‌های حیات سیال‌تر شده بود، و بنابراین جای تعجب نیست که فانتزی‌های ترسناک در مورد گیاهان را می‌توان در فیلم و ادبیات نیز یافت.

«مدرنیسم سبز: نگاهی جدید به گیاهان» یک پروژه آزمایشی در زمینه مدیریت محیطی برای موزه لودویگ است. آلمان متعهد شده است تا سال ۲۰۴۵ نسبت به کربن خنثی شود. مؤسسات فرهنگی نیز باید استاندارد‌های زیست محیطی جدیدی را برای فعالیت‌های خود ایجاد کنند، به ویژه موزه‌ها، که با تهویه مطبوع، روشنایی، جذب مخاطب و حمل و نقل، یکی از انتشار دهنده‌های اصلی CO2 در جهان هستند.

این نمایشگاه امکانات ارائه نمایشگاه‌های پایدار را نیز بررسی می‌کند. مواردی مانند ارسال و بسته‌بندی آثار هنری، مصرف کمتر چوب و آب، انتشار کاتالوگ به صورت آنلاین، انتشار موارد چاپی روی کاغذ دارای گواهی Blue Angel با جوهر بدون روغن معدنی، بازیافت دکور‌ها و غرفه‌های نمایشگاه‌های قبلی و تغییر و استفاده مجدد آن‌ها، و همچنین اختصاص یک یورو از هر بلیط ورودی به پروژه حفاظت از طبیعت آلمان، از جمله این اقدامات است.

منبع: هنرآنلاین